Năm 1977, hai năm sau ngày thống nhất đất nước, trong bối cảnh khó khăn chung của cả nước về mọi mặt, Trường ĐHSP Quy Nhơn chính thức được thành lập, có nhiệm vụ đào tạo cung cấp nguồn lực giáo viên THPT đang trong tình trạng thiếu hụt trầm trọng ở khu vực Duyên hải miền Trung và Tây Nguyên nói riêng và cả nước nói chung. Khoa Toán là một trong 5 khoa đầu tiên của Trường, có nhiệm vụ đào tạo giáo viên ngành Sư phạm Toán học cho khu vực Duyên hải miền Trung và Tây Nguyên.
Những ngày đầu tiên, cùng với nhà trường, Khoa Toán không tránh khỏi những khó khăn, thiếu thốn từ cơ sở vật chất đến đội ngũ giảng viên và cán bộ. Mặc dù đã có quyết định thành lập từ năm 1977 nhưng cho đến năm 1978 Trường mới chính thức tiếp nhận cơ sở từ Trường CĐSP Quy Nhơn cũng vừa mới thành lập từ sau ngày giải phóng. Lúc đó lực lượng giảng viên và cán bộ quản lý khoa mới chính thức được hình thành với vỏn vẹn 10 cán bộ giảng dạy bao gồm một ít thầy cô giáo được biệt phái từ các trường ĐHSP phía Bắc, một số thầy cô từ trường CĐSP Quy Nhơn chuyển sang và một vài sinh viên mới tốt nghiệp từ các trường đại học phía Bắc. Đứng trước trọng trách lớn lao mà Đảng, Nhà nước và ngành giáo dục giao phó, Nhà trường, Khoa Toán cùng với toàn thể cán bộ, giảng viên trong khoa đã nhanh chóng định hình việc xây dựng và phát triển cho tương lai.
Lúc bấy giờ, mặc dù sự thiếu hụt về lực lượng, mỏng manh về trình độ chuyên môn và kinh nghiệm giảng dạy nhưng với quyết tâm cao, lòng nhiệt huyết với nghề, và sự nhiệt tình trong công tác, chỉ trong vòng 5 năm sau đó khoa đã có thể tự đảm nhận giảng dạy hầu hết các giáo trình cơ bản của chương trình đào tạo. Đội ngũ cán bộ giảng dạy ngày càng được bổ sung, cán bộ trẻ lần lượt được gửi đi đào tạo sau đại học, nghiên cứu sinh trong nước và nước ngoài. Từ đó, chất lượng đào tạo của khoa được cải thiện, các đề tài nghiên cứu khoa học, các công trình nghiên cứu của cán bộ trong khoa bắt đầu được thực hiện và công bố với chất lượng ngày càng nâng cao.
“Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” đó là đạo lý truyền thống của dân tộc ta. Các thế hệ thầy trò Khoa Toán quên sao được thuở ban đầu, 10 Thầy Cô, đặc biệt là Thầy chủ nhiệm khoa Nguyễn Quý Khang và Thầy phó chủ nhiệm khoa Phan Đình Khảo đã vượt qua biết bao khó khăn để đặt những viên gạch đầu tiên cho ngôi nhà Khoa Toán. Đến năm 1980 các tổ bộ môn mới được chính thức hình thành, tạo điều kiện định hướng phát triển và nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, giảng viên. Năm 1983, sau nhiều năm giảng dạy và quản lý tại các trường ĐHSP Hà Nội, ĐHSP Vinh, ĐHSP Huế, Thầy Võ Tiếp về trực tiếp lãnh đạo Khoa Toán ĐHSP Quy Nhơn cùng với hai Thầy phó chủ nhiệm khoa Phan Đình Khảo, Nguyễn Mậu Vỵ và các Thầy Cô khác tiếp tục xây dựng và phát triển khoa toán non trẻ. Kế tục sự nghiệp đó, lần lượt các Thầy Cô khác, Thầy Trần Tín Kiệt (1989), Thầy Nguyễn Văn Kính (1991 và 2003), Thầy Nguyễn Sum (1999), Thầy Võ Liên (2002), Thầy Đinh Thanh Đức, Thầy Mai Quý Năm (2004), Thầy Nguyễn Thái Hòa (2009), Thầy Thái Thuần Quang (2016), cùng nhiều Thầy Cô khác như Cô Nguyễn Thị Ngọc Huệ, Cô Châu Xuân Sinh, … tiếp tục chèo lái con tàu Khoa Toán vượt khó cho đến ngày hôm nay.
Phát huy tính tiên phong của một trong những khoa đầu tiên thành lập của Trường ĐH Quy Nhơn, đến nay, Khoa là đơn vị đầu tiên của Trường đào tạo trình độ Thạc sĩ vào năm 1992 và Tiến sĩ vào năm 2013. Cho đến nay Khoa đang đào tạo 4 ngành trình độ thạc sĩ (gồm: Phương pháp toán sơ cấp, Toán giải tích, Đại số và lí thuyết số, Khoa học dữ liệu), và 02 chuyên ngành trình độ tiến sĩ (gồm Toán giải tích, Đại số và lí thuyết số).
Là một ngành chủ lực xuyên suốt hành trình 45 của Khoa, có thể nói một cách đáng tự hào rằng, từ khi thành lập, ngành Sư phạm Toán học đã có những bước chuyển mình cùng với sự đầu tư phát triển của bao thế hệ thầy cô trong Khoa cùng sự góp ý xây dựng của bao thế hệ cựu sinh viên. Không chỉ chủ lực cung ứng nguồn giáo viên cho khu vực Miền Trung - Tây Nguyên, với những kiến thức nền tảng của mình được trang bị ở nhà trường, nhiều cựu sinh viên Sư phạm Toán học thành đạt ở các lĩnh vực kinh doanh, tài chính, quản lý, ngân hàng, khí tượng thuỷ văn, thống kê, ... Trải qua hành trình 45 năm, gần 4500 giáo viên Toán đã trưởng thành và tốt nghiệp từ mái nhà này, toả đi muôn phương, tiếp tục sự nghiệp "trồng người". Chương trình đào tạo Sư phạm Toán của Khoa cũng tham gia vào quá trình đào tạo nâng bậc chuyên môn giáo viên Toán, từ cao đẳng lên đại học thông qua các hệ đào tạo vừa làm vừa học ở Bình Định, Quảng Ngãi, Phú Yên, Kon Tum, Đắk Lắk, Đắk Nông, Lâm Đồng, ... Thật đáng khích lệ cho những nỗ lực của của Thầy và Trò, khi có nhiều học viên (thậm chí lớn tuổi) đã duy trì được mạch học tập, nghiên cứu, tiếp tục học nâng bậc chuyên môn và hoàn thiện chương trình Cao học với nhiều chuyên ngành khác nhau. Năm 2019, chương trình đào tạo ngành Sư phạm Toán học là một trong ba chương trình đào tạo đầu tiên của Nhà trường được đánh giá ngoài, và đạt được chứng nhận kiểm định chất lượng cấp chương trình đào tạo vào đầu năm 2020.
Năm 1999, trước nhu cầu của xã hội về nguồn lực Toán học, lực lượng giảng viên đã mạnh lên đáng kể với sự tăng cường từ nhóm sinh viên xuất sắc các khoá trước được giữ lại Trường, đã hoàn thành các chương trình đào tạo bậc tiến sĩ và sau tiến sĩ quay trở về Khoa công tác, Khoa Toán đã mở rộng quy mô với ngành Cử nhân Toán học (thường gọi là Tổng hợp Toán, để phân biệt với Sư phạm Toán). Cùng với Sư phạm Toán, ngành Toán học đã bổ sung đáng kể lực lượng giáo viên đang thiếu hụt trầm trọng không chỉ khu vực Miền Trung - Tây Nguyên mà khắp cả nước. Có thể không quá lời khi nói rằng giai đoạn đầu mở rộng ngành Tổng hợp Toán (1999-2009) là giai đoạn "cực thịnh" về quy mô sinh viên đại học theo học hàng năm tại Khoa, với khoảng 200-300 sinh viên chính quy tuyển mới mỗi năm. Các hoạt động ngoại khoá cực kỳ đa dạng và sôi động: hội thao thường niên, giải bóng đá truyền thống là những trận cầu sôi động chật kín khá giả trên sân lẫn hành lang các khu KTX quanh sân vận động; những đêm lửa trại truyền thống, những buổi dạ hội nghiệp vụ sáng rực ánh đèn các dãy giảng đường, ... Đến những năm 2010, các trường đào tạo sư phạm "phủ sóng" khắp cả nước, dẫn đến thừa nguồn cung giáo viên. Bên cạnh đó, các trường đại học đào tạo các chuyên ngành hẹp cũng đa dạng, các ngành nghề hầu như đều có chương trình đào tạo cử nhân chuyên nghiệp, nên nhu cầu tuyển dụng để tham gia các khoá ngắn hạn từ sinh viên các ngành khoa học cơ bản như Toán học hầu như không còn. Khoá đào tạo Toán học cuối cùng của Khoa tốt nghiệp năm 2020, đánh dấu một chặng đường đầy tự hào, như là một nốt thăng trên cung bậc 45 năm mà Thầy và Trò Khoa Toán và Thống kê chúng ta viết nên.
Trước yêu cầu cao của xã hội về những ngành nghề mới gắn liền với Toán học ứng dụng và Công nghệ thông tin, Tập thể Khoa cũng tự đặt ra cho mình thêm hướng đẩy mạnh các lĩnh vực ứng dụng trong xây dựng các ngành đào tạo mới, bên cạnh các ngành đào tạo truyền thống của Khoa. Bằng cách tiếp cận nhóm các cựu sinh viên, giảng viên của Khoa đã và đang học tập, công tác ở các nền kinh tế, giáo dục năng động; năm 2017, Khoa Toán đã xây dựng hoàn thiện hồ sơ đề xuất tuyển sinh ngành Khoa học dữ liệu, như là một chuyên ngành đào tạo của ngành Toán ứng dụng; và tuyển sinh khoá đầu tiên vào năm 2019. Tháng 6/2019, Nhà trường xây dựng và triển khai đề án tái cấu trúc các Khoa, Phòng ban của Trường, và trước cơ hội phấn đấu để được Bộ Giáo dục và Đào tạo chọn đầu tư thành một trong 3 khoa Toán trọng điểm của cả nước, Khoa Toán đổi tên thành KHOA TOÁN VÀ THỐNG KÊ, mở ra một trang sử mới cho Khoa chúng ta.
Song song với đó, hành trình liên tục cải tiến, cập nhật chương trình và tư vấn tuyển sinh cho các ngành đào tạo mới: Khoa học dữ liệu - Toán tin ứng dụng, cũng gặp phải không ít khó khăn. Các thầy cô trong khoa, hầu hết có thế mạnh với các hướng nghiên cứu cơ bản, việc giảng dạy và trang bị kiến thức nền tảng cho các em không là vấn đề lớn, nhưng trước các thách thức mang tính ứng dụng của một số module đào tạo, mà đặc biệt là đòi hỏi cả các phần kiến thức thực tế trong công nghiệp. Cứ nhìn lại tấm gương của các thế hệ Thầy Cô, mà đặc biệt là các Thầy Cô ở giai đoạn đầu: giai đoạn không đủ nguồn lực, vật lực, tài liệu, phương tiện, ... những vẫn gây dựng, nuôi dưỡng, và đào tạo nên một Khoa Toán và Thống kê 45 năm như ngày hôm nay. Hơn nữa, với lịch sử đào tạo ngành Tin học từ năm 1992, chúng ta, các Thầy Cô trong Khoa, lại một lần nữa quyết tâm đương đầu.
Nhưng với tinh thần không ngại khó, và với sự hỗ trợ, tư vấn hết mình của cộng đồng các anh chị cựu sinh viên, giảng viên của Khoa, cùng với thời cơ lớn khi các công ty công nghệ phần mềm hàng đầu cả nước: FPT Software và TMA Solutions đã về mở chi nhánh tại Quy Nhơn, phát triển các mảng công nghệ AI và Data Science, Khoa Toán và Thống kê đã hợp tác rất chặt chẽ với các công ty công nghệ nói trên trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, lại trở thành địa chỉ cung ứng nguồn lực chất lượng và uy tín cho cả hai công ty khi những kỹ sư AI và Data "thế hệ đầu" của họ ở Quy Nhơn đều là các sinh viên khoa Toán.
Mặc dù rất kỳ vọng và đặt niềm tin vững chắc, nhưng có lẽ không nhiều người thuộc thế hệ đầu tiên đó có thể tiên đoán được rằng đến tuổi 45 Khoa Toán và Thống kê có thể nhanh chóng vươn lên thực sự trở thành một trong số ít địa chỉ đào tạo đại học, thạc sĩ và tiến sĩ chất lượng cao, đáng tin cậy trong khu vực và cả nước, được xã hội, người học, phụ huynh tin tưởng và trân trọng với nhiều chuyên ngành đào tạo và hợp tác sâu, rộng với nhiều trường đại học trong khu vực và thế giới; và là một cơ sở nghiên cứu khoa học có uy tín trong nước và quốc tế, được Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học giai đoạn 2021-2030 đầu tư trở thành một trong ba khoa Toán mạnh trong cả nước, là đầu tàu phát triển Toán học khu vực miền Trung – Tây Nguyên, hỗ trợ có hiệu quả các hoạt động của Chương trình Toán ở khu vực miền Trung – Tây Nguyên.
Với sự nỗ lưc vượt bậc, tinh thần vượt khó, hiếu học, trí thông minh, sáng tạo cùng với sự đoàn kết giúp nhau, truyền thống “Thầy dắt trò, anh dìu em”, các thế hệ thầy và trò Khoa Toán trường ĐH Quy Nhơn đã và đang cùng nhau xây dựng và phát triển, cùng nhau vươn cao, bay xa, đạt nhiều thành tựu.
Những thành tựu đã đạt được của Khoa Toán và Thống kê trong suốt 45 năm qua không đơn giản chỉ là những thành tích, bởi không một thành công nào tự dưng có được, mà lớn lao hơn, phía sau đó là công sức và tâm huyết của tất cả các thế hệ Thầy Trò Khoa Toán và Thống kê trên chặng đường 45 năm đầy cam go và thử thách. Mỗi tên người, mỗi hình ảnh, mỗi dòng chữ đều nói lên sự cố gắng vượt bậc để Khoa Toán và Thống kê tự mình vươn lên đảm đương và hoàn thành xuất sắc sứ mệnh của mình, không phụ lòng tin của xã hội. Khoa Toán và Thống kê đã, đang và sẽ tiếp tục nỗ lực để giữ vững sự tin yêu ấy. Danh tiếng của Khoa Toán và Thống kê cũng được các thế hệ cựu sinh viên, những người đảm nhiệm nhiều công việc quan trọng trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội không ngừng bồi đắp.
Khoa Toán và Thống kê là ngôi nhà chung cho tất cả những ai đã, đang và sẽ đến làm việc, học tập; là Khoa chứa nhiều sức mạnh tiềm tàng để chúng ta quyền nghĩ về những ngày sắp tới với một niềm hy vọng. Trong chặng đường tương lai, nhiều khó khăn và thách thức lớn hơn đang chờ đợi. Tuy vậy, càng tự hào về truyền thống tốt đẹp của mình, Thầy Trò Khoa Toán và Thống kê càng ra sức phấn đấu hơn nữa để làm dày thêm thành tích, xứng đáng là một trong những con chim đầu đàn của Trường Đại học Quy Nhơn.